سامانه حفظ اینترنتی قرآن کریم



 

درس اول:شروع حفظ

عوامل و مقدمات زیادی در حفظ قرآن  دارای اهمیت هستند و با وجود آن‌ها برنامه حفظ با سهولت بیشتری انجام خواهد گرفت و در این زمینه کتاب‌های بسیاری نوشته شده است و تجربه‌های اساتید و حافظان بزرگوار نیز بسیار قابل استفاده است.

برخی از نکات بسیار مهم که در حفظ قرآن توانایی انسان را چندین برابر می‌کند عبارتند از:

← شرکت درجلسات حفظ قرآن


حضور در جلسات حفظ، انسان را برای برنامه حفظ ملتزم و منظم می‌کند و هیچ مانعی نمی‌تواند سد راه حافظ گردد.
اگر کسی به تنهایی مشغول برنامه حفظ قرآن گردد، به علت‌های مختلف (از جمله ایام امتحانات درسی، اشتغالات گوناگون و.) از برنامه روزانه می‌ماند و به محفوظات گذشته نیز خلل وارد خواهد آمد، ولی حضور در جلسه باعث می‌شود که در هر شرایطی برنامه خود را انجام دهد و درصورت حضور در جلسه اگر مقدار آیات معین شده را حفظ نکند در حضور اعضای جلسه احساس ضعف و شکست می‌کند و نمی‌تواند در چند جلسه برنامه خود را انجام ندهد و در صورت پیشامد غیرمنتظره، در جلسه بعد آن را جبران خواهد کرد.

← استفاده از تجربه استاد


استاد حفظ می‌تواند انسان را در این زمینه به طور چشمگیری افزایش دهد و نیز می‌تواند سختی‌ها و مشکلات راه را بر رهرو حفظ هموار نماید.
کسی که به تنهایی و بدون حضور در خدمت استاد بخواهد حفظ قرآن را دنبال نماید، باید چندین برابر زحمت بکشد و البته بسیارند افرادی که بدون حضور مستمر در کلاس‌های عوامل مؤثر در حفظ قرآن کریم



مقدماتی که تاکنون به آنها اشاره شد، لوازم ابتدایی حفظ قرآن بود که بدون مراعات آن‌ها موفقیت در این امر امکان پذیر نیست.
اکنون به نکات مهم و مؤثری می‌پردازیم که استادان با تجربه آن‌ها را ضروری وغیرقابل اجتناب می‌دانند.

انتخاب نوع قرآن



یکی از عوامل مؤثر در سهولت و افزایش سرعت حفظ، انتخاب یک نوع قرآن با چاپ مرغوب و مناسب می‌باشد و باید از آغاز تا پایان حفظ، حتی برای تکرار و مرور فقط از آن استفاده نماید و در غیر این صورت تصویر صفحات و آیات در ذهن به هم می‌ریزد و حفظ را دچار مشکل می‌کند و ممکن است برخی آیات محل مشخصی و معین خود را در صفحه ذهن نیابند که موجب بروز اشکال خواهد شد.
قرآن مورد استفاده حافظ، باید ساده و خطی خوانا با اعراب گذاری دقیق و کم زرق و برق باشد، و نباید از قرآن‌هایی که صفحات آن دارای نقش و نگار و رنگارنگ است، استفاده شود وزمینه صفحات هم سفید نباشد، که باعث خستگی چشم می‌گردد و دقیق بودن شماره آیات نیز بسیار مهم است و نیز بهتر است ترجمه نداشته باشد و برای ترجمه از منبع دیگری استفاده نماید. هم چنین مناسب است، با توجه به مکان و زمان حفظ و مرور از قطع‌های گوناگون یک قرآن بهره ببرد تا بتواند علاوه بر این که در منزل حفظ می‌کند در محیط مناسب بیرون نیز با استفاده از قرآن کوچک تر (جیبی) حداکثر بهره را از وقت خود ببرد.
بنابراین برای حفظ قرآن بهترین رسم الخط، قرآن با خط عثمان طه می‌باشد که در تمامی مسابقات و محافل و مجالس قرآنی از آن استفاده می‌گردد و در قطع‌های مختلف نیز و در همه جا موجود است وشماره آیات نیز در آن بسیار منظم و دقیق است.

← استفاده از نوارهای ترتیل


یکی دیگر از عوامل مؤثر در حفظ قرآن، بهره گیری از نوارهای ترتیل قرآن می‌باشد.
حافظ می‌تواند به وسیله نوار از به خاطر سپردن کلمات و آیات به صورت غلط و اشتباه جلوگیری نماید، بارها برای رهروان حفظ قرآن پیش آمده است که کلماتی را به غلط حفظ می‌کنند و خود نیز از عدم صحت آن مطلع نمی‌شوند، استفاده از نوار می‌تواند در این مورد کمک خوبی به انسان بکند، هم چنین به وسیله آن می‌توان محفوظات گذشته را مرور کرد و یکی دیگر از فوائد و آثار فواید نوار آشنایی با نغمه‌های زیبا و دلنشین قرآنی است که در این صورت حافظ نه تنها تاثیرات عمیق تری بر اجتماع خواهد گذارد، بلکه خود نیز بهره‌های فردی بیشتری خواهد برد و استادان با تجربه نیز استفاده دقیق و عمیق از نوارهای قرائت و ترتیل را مواکدا توصیه می‌نمایند.

 

← نماز حفظ قرآن


کسی که می‌خواهد قرآن را حفظ کند باید از خداوند در این راه استعانت و یاری بجوید و در این باره ابن عباس از امیرالمؤمنین از پیامبر بزرگوار اسلام نقل کرده است که فرمود:
‌ای علی! آیا می‌خواهی کلماتی را به تو یاد بدهم که خداوند بواسطه آن کلمات به تو نفع بدهد و به هر کس که آن را تعلیم می‌کنی نیز سود می‌بخشد.؟
گفتم: بلی یا رسول الله (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) فرمود: اگر توانستی در ثلث سوم برخیز و اگر نتوانستی قبل از آن، چهار رکعت نماز بگذار! در رکعت اول بعد از حمد سوره یس و در رکعت دوم بعد از حمد سوره سجده و در رکعت سوم بعد از حمد سوره دخان و در رکعت چهارم حمد و سوره ملک را می‌خوانی (و هر دورکعت تشهد و سلام می‌گویی).
بعد از پایان نماز ابتدا حمد وثنای خداوند می‌گویی (ذکر الحمدلله و سبحان الله) سپس بر پیامبر و آل او درود می‌فرستی و برای مؤمنان از خداوند طلب آمرزش و غفران می‌کنی، آن گاه این دعا را می‌خوانی:
اللهم ارحمنی بترک المعاصی ابدا ما ابقیتنی و ارحمنی من ان اتکلف ما لا یعنینی و ارزقنی حسن الظن فیما یرضیک عنی. اللهم بدیع السموات و الارض ذالجلال و الاکرام و الغرة التی لاترام، اسالک یا الله یا رحمان بجلالک و نور وجهک ان تم قلبی حفظ کتابک کما علمتنی و ارزقنی ان اتلوه علی النحو الذی یرضیک عنی ان تنور بکتابک بصری و تطلق به لسانی و ان تفرج به عن قلبی و تشرح به صدری و تستعمل به بدنی و تقوینی علی لک و تعیننی علیه فانه لا یعیننی علی الخیر غیرک و لا یوفق له الا انت.

← آشنایی با ادبیات عرب


در حفظ قرآن کریم، آشنایی با صرف و نحو و زبان عربی بسیار مفید و سودمند است و بدون آن کار حفظ به سختی انجام می‌پذیرد و آیات در ذهن به خوبی جای نمی‌گیرند، به خاطر این که انسان بوسیله زبان عربی می‌تواند با روح و معانی آیات ارتباط برقرار کند و اگر معنای کلمات و آیات را نداند باید چندین برابر زحمت بکشد، مثلا وقتی معنای آیات را می‌داند هیچ گاه نمی‌گوید: ان الله یحب من کان خوانا اثیما

و اگر کسی آیه را چنین تلاوت کرد می‌گوید: این آیه صحیح نیست، چون خداوند گنهکاران و خائنین را دوست ندارد. و نیز درهر جای دیگری وقتی با معنی آیات و لغت عربی انس داشته باشد، می‌تواند کلمات را به خوبی حدس بزند و اعراب کلمات را نیز به درستی ادا می‌کند و فاعل را مرفوع (ضمه دار) و مفعول را منصوب (فتحه دار) و
این امر آن چنان مهم است که می‌توان آن را یکی از مؤثرترین عوامل پیشرفت در حفظ قران به شمار آورد و آشنایی با صرف و نحو و لغت عربی باعث علاقه و عشق بیشتر حافظ و آیات را نیز در ذهن زیباتر و دلنشین تر می‌کند.

← ایجاد تمرکز حواس


یکی از عوامل اساسی و بسیار مهم برای موفقیت در زمینه حفظ قرآن تمرکز کامل حواس وخالی کردن ذهن از هرگونه اشتغالات فکری در هنگام بخاطرسپاری آیات است.
اگر کسی با قلب و ذهنی فارغ از همه جا و متوجه حفظ آیات قرآن یک ساعت تلاش کند به مراتب موفق تر خواهد بود، از کسی که ساعت‌ها وقت صرف کند، در حالی که پریشانی افکار و اشتغالات او را در عوامل دیگری سیر می‌دهد. تمرکز حواس یعنی جلوگیری از نفوذ افکار خارجی وثابت نگه داشتن دقت و توجه روی موضوع خاص و طبیعی است که اگر افکار دیگری دارد ذهن شود، موضوع مورد نظر خارج و این کار در ابتدا قدری مشکل است و نیاز به تمرین و ممارست دارد. همان طور که حضور قلب و تمرکز حواس در نماز نیز دشوار است به طوری که انسان ابتدائا در طول نماز بیش از چند لحظه نمی‌تواند حضور قلب خود را حفظ نماید و از ورود فکرهای گوناگون به ذهن خود جلوگیری کند.

روش‌های تمرکز حواس



را هکارهای ایجاد تمرکز به شرح زیر بیان می‌شود.

← حذف عوامل پریشانی افکار


برای ایجاد تمرکز حواس باید کارهایی که باعث تشتت افکار می‌شود از بین برود مثل گرسنگی و تشنگی و بسیاری از عوامل دیگر مانند اضطراب و خستگی. معمولا چنین کسی نمی‌تواند ذهن خود را متمرکز و حواس خود را جمع نماید و هیچ گاه با وجود این عوامل نمی‌تواند به حفظ بپردازد، بنابراین مراعات این حالات برای انسان بسیار لازم است.

← انتخاب مکان مناسب


یکی از عوامل مهمی که در حفظ قرآن و بخاطر سپردن هر مطلب دیگری باید مورد توجه قرار گیرد ودر تمرکز حواس تاثیر خاصی دارد مکان است، مکان حفظ باید خلوت و بی سرو صدا و آرام باشد.
اگر قرار باشد در بین کار چند لحظه به رادیو گوش کرده و یا با افرادی که وارد اتاق می‌شوند، صحبت کند و یا برای آشامیدن آب برخیزد و یا اینکه چند بار به تلفن جواب بدهد و یا متوجه مناظر مختلف کوچه، حیاط و یا حتی اطاق شود، دیگر تمرکز حواسی برای انسان باقی نمی‌ماند، بنابراین باید حتی الامکان این گونه عوامل را کاهش داده تا بتواند به راحتی و سهولت آیات را به خاطر بسپارد.
و نیز با توجه به اهمیت نقش اکسیژن بر روی سهولت مغزی وفعالیت‌های فکری باید از حفظ کردن در مکان‌هایی که دارای هوای آلوده و یا دم کرده هستند، اجتناب کرده و از هوای سالم و آزاد استفاده کرد.

← وقت و زمان مناسب


بهترین زمان برای یادگیری وحفظ قرآن، زمانی است که انسان آمادگی کافی و دانی را دارد و نمی‌توان وقت خاصی را به اشخاص تحمیل کرد که فلان وقت فقط برای این امر خوب و مناسب است.
اما یکی از مناسب‌ترین اوقات برای به ذهن سپردن هر گونه مطلبی سحرگاهان است یعنی صبح زود، قبل و یا بعد از نماز است، زیرا مناسب‌ترین حالات ذهن از نظر آمادگی برای فعالیت، هنگامی است که فرد، ساعاتی قبل از آن، استراحتی کامل داشته باشد و نیز علاوه بر بدن انسان، طبیعت نیز از آرامش خاصی برخوردار است. به تجربه ثابت شده است آنان که عادت به بیداری سحر و صبحگاهان دارند، افراد موفقی هستند.
سحرخیز باش تا کامروا باشی!
ع لامه شوشتری در این باره چنین سروده است:
و البحث قد جرب فی ابکار عندهم و الحفظ فی الاسحار
و الکتب فی اواسط النهار و اللیل و النهار للتکرار
و الکل حال الجوع لا حال الشبع مجرب تاثیره فلیتبع
و اختر محلا خالیا من شاغل تحل فیه عقد المشاکل


یعنی:
صبح برای بحث کردن تجربه شده و، سحر برای حفظ کردن نزد اهل تجربه. و نوشتن در وسط روز و شب، و روز و شب برای تکرار و مباحثه. همه این‌ها درحال گرسنگی باید نه سیری، تاثیر این حالات تجربه شده تعبیت کن! برای خود محلی به دور از شلوغی برگزین، که در آن مشکلات و مسائل حل شود.
مشکل بیداری سحرگاهان نیز فقط چند روز اول است و بعد از چند روز لذت و شیرینی سحرخیزی بدست خواهد آمد، برای بیدار شدن نکات زیر نیز مفید است:
۱. تلاوت آیه آخر سوره کهف.
۲. خوردن غذای سبک در اول شب.

خفتن در اوایل شب



نکته دیگر این که روان شناسان معتقدند، بهتر است در ساعات ثابتی از شبانه روز، مطالب حفظ شوند، زیرا اگر این کار هر روز در ساعت‌های مشخص و ثابت انجام گیرد، ذهن به ثبت و ضبط کردن در این ساعات به خصوص عادت می‌کند و در نتیجه سریع تر و با زحمت کم تری می‌توان مطالب را حفظ کرد. البته باید که هیچ گاه نباید پس از یک فعالیت سنگین ذهنی و فکری به حفظ قرآن پرداخت.
نکته دیگر که برای حضور قلب در نماز نیز سفارش شده و در اینجا نیز بسیار اهمیت دارد این است که باید همیشه پیش از حفظ کردن، دقایقی را به تخلیه ذهن و افکار و مسائل مختلف اختصاص داد و نباید بدون مقدمه مشغول حفظ قرآن شد، (به ویژه برای کسانی که دغدغه و دل مشغولی‌های زیادی دارند).
نکته مهم دیگر تقسیم اوقات حفظ در طول شبانه روز است، از نظر علمی و تجربی نیز ثابت شده است که اگر حفظ مطالب در فواصل زمانی مختلف صورت گیرد، نتایج بهتری خواهد داشت تا این که این کار متصل و یک باره انجام پذیرد.
مطالب مهم آخر این که چنین نیست که در صورت نبودن بعضی از شرایط کار حفظ تعطیل شود، اصولا محدودیت مطلق در زمان ومکان برای حفظ قرآن وجود ندارد ولی با وجود این شرایط، پیشرفت انسان بیشتر و سرعت حفظ و سهولت آن افزایش پیدا خواهد کرد.

← پرهیز از کارهای غیر ضروری


حفظ قرآن به فکر آرام و خالی بودن ذهن نیاز دارد، کسی که شبانه روز به کارهای روزمره به ویژه کارهای غیر ضروری مشغول باشد، نمی‌تواند حواس خود را متمرکز نماید و اگر آیاتی را حفظ نماید، بزودی آن را فراموش خواهد کرد، بنابراین باید فکر خودرا بر روی حفظ متمرکز نماید و دل مشغولی‌های خود را به فواصل برساند تا بتواند در این زمینه توفیقات خوبی کسب نماید


درس اول :نحوه ی حفظ قرآن 

بسم الله الرحمن الرحیم

۱ـ برای حفظ قرآن روش های گوناگونی بیان و تبیین شده که هر کدام در جای خود، دارای ویژگی هایی است و هر کس نیز امکان دارد بر اساس استعداد، ذوق و سلیقه، شرایط شخصی و تجربه عملی خویش، دارای روش خاص و شخصی در حفظ قرآن باشد. ولی روش پیشنهادی ما در حفظ قرآن، بر مبنای حفظ تفکیکی» آیات، صفحات، سوره ها و جزءهای قرآن و سپس بر مبنای حفظِ ترکیبی» و تکرار آن ها بر اساس قسمت های سه» تایی ـ سه» تایی است.
توضیح این روش بدین گونه است که باید هر صفحه از قرآن را، سه آیه ـ سه آیه، و هر سوره از قرآن را، سه صفحه ـ سه صفحه، و هر جزء از قرآن را، سه سوره سه سوره تقسیم کنید. مثلاً اگر یک صفحه از قرآن، مانند صفحه ۵۷۳ قرآن هایی که با رسم الخط عثمان طه» است، دارای ۱۵ آیه، یعنی آیه ۱۴ تا ۲۸ سوره جن» است، باید به پنج قسمتِ ۳ آیه»ای، و چنان چه یک سوره از قرآن، مانند سوره یس» دارای حدود ۶ صفحه است، باید به دو قسمتِ ۳ صفحه»ای، و در صورتی که یک جزء از قرآن، مانند جزء بیست و هشتم» دارای ۹ سوره است، باید به سه قسمتِ ۳ سوره»ای تقسیم نمایید. سپس باید آیه های هر قسمت را، یک بار به صورت جدا ـ جدا و یک آیه ـ یک آیه و با تفکیک» از آیات قبلی و بعدی شان حفظ کنید تا آیات الهی به صورت تک به تک» و جزء به جزء» به حافظه تان سپرده شوند. و بار دیگر باید آن ها را به صورت ارتباط و پیوند و ترکیب» با آیات قبلی و بعدی شان نیز تکرار و حفظ نمایید تا آیات به صورتِ مجموعه ای و کل به کل نیز به حافظه تان سپرده شوند.
تشریح عملی این روش بدین گونه است که با صدای آشکار، آیه اول از سوره مورد نظرتان را به صورت جدا و تفکیکی و بدون ارتباط با آیه دوم، بخوانید و تکرار نمایید تا حدی که این آیه را، به طور کامل و صحیح و روان و آسان، حفظ نمایید. سپس به سراغ آیه دوم بروید و آن را نیز، به صورت جدا و تفکیکی و بدون ارتباط با آیه اول و سوم، بخوانید و تکرار کنید تا حدی که آیه دوم را هم، به طور کامل و صحیح و روان و آسان، حفظ کنید. آن گاه به سراغ آیه سوم بروید و آن را نیز، به صورت جدا و تفکیکی و بدون ارتباط با آیه دوم و چهارم، بخوانید و تکرار نمایید تا حدی که آیه سوم را هم، به طور کامل و صحیح و روان و آسان، حفظ نمایید.
در پایانِ نخستین قسمت سه آیه ای، دوباره، آیات اول تا سوم را، با یکدیگر و پشت سر هم و به صورت ترکیبی، بخوانید و تکرار کنید تا حدی که مجموع هر سه آیه را، با هم و به طور کامل و صحیح و روان و آسان، حفظ شود.
علت این امر، آن است که اگر آیات قرآن را جدا ـ جدا و یکی ـ یکی و به صورت تفکیکی حفظ کنید، ولی با یکدیگر حفظ ننمایید، ممکن است نتوانید آیاتی را که جدا ـ جدا و یکی ـ یکی حفظ کرده اید، بار دیگر به صورت متصل و مرتبط با آیات قبلی و بعدی شان و به ترتیب یکدیگر، از حفظ بخوانید و بازگو کنید و یا نزد دیگران ارائه نمایید. این نکته ای مهم است که باید کاملاً آن را رعایت کنید.
اکنون به سراغ آیاتِ دومین قسمتِ سه آیه ای، یعنی آیات چهارم تا ششم، بروید و آن ها را، همانند آیات اول تا سوم، بخوانید و تکرار نمایید تا حدی که این سه آیه را هم، به طور جداگانه و بدون ارتباط با آیات قبلی و بعدی شان، حفظ نمایید. سپس مجموع هر سه آیه چهارم تا ششم را، با یکدیگر و پشت سر هم و به صورت ترکیبی، بخوانید و تکرار کنید تا حدی که مجموع هر سه آیه را، با هم، حفظ کنید. در پایانِ دومین قسمتِ سه آیه ای، دوباره، آیات اول تا ششم را، با یکدیگر و پشت سر هم و به صورت ترکیبی، نیز بخوانید و تکرار کنید تا حدی که مجموع هر شش آیه را، با هم حفظ کنید.
اینک به سراغ آیاتِ سومین قسمت سه آیه ای، یعنی آیات هفتم تا نهم، بروید و آن ها را، همانند آیات اول تا سوم، بخوانید و تکرار نمایید تا حدی که این سه آیه هم، به طور جداگانه و بدون ارتباط با آیات قبلی و بعدی شان، حفظ شود. سپس مجموع هر سه آیه هفتم تا نهم را، با یکدیگر و پشت سر هم و به صورت ترکیبی، بخوانید و تکرار کنید تا حدی که مجموع هر سه آیه را، با هم، حفظ نمایید. در پایان سومین قسمت سه آیه ای، دوباره، آیات چهارم تا نهم را ـ نه آیات اول تا نهم (دقت کنید) ـ با یکدیگر و پشت سرهم و به صورت ترکیبی، بخوانید و تکرار کنید تا حدی که مجموع هر شش آیه را، با هم، حفظ کنید. حفظ آیات را، با همین روش و به صورت سه آیه ـ سه آیه، آن قدر ادامه دهید تا این که همه آیاتِ یک صفحه از قرآن را حفظ نمایید. در پایان، دوباره، کل آیاتِ این صفحه را، از اول تا آخر، بخوانید و تکرار کنید تا آیات آن صفحه، به صورت مجموعه ای و ترکیبی، نیز حفظ شود.
پس از حفظ کامل و صحیح یک صفحه از قرآن، اینک به سراغ صفحه دوم قرآن بروید و آیات صفحه را نیز، همانند صفحه اول و به همان صورتِ تفکیکی و ترکیب که گفته شد، حفظ کنید. پس از حفظ کامل و صحیح صفحه دوم به سراغ صفحه سوم قرآن بروید و آیات آن صفحه را نیز، همانند صفحه اول و دوم، حفظ نمایید. پس از حفظ کامل و صحیح صفحه سوم، دوباره، کل آیاتِ صفحه اول تا سوم را با یکدیگر و پشت سر هم و به صورت ترکیبی، بخوانید و تکرار کنید تا حدی که مجموع هر سه صفحه را، با هم، حفظ نمایید.
اکنون به سراغ آیاتِ دومین قسمتِ سه صفحه ای، یعنی آیات صفحه چهارم تا ششم، بروید و آن ها را، همانند آیات صفحه اول تا سوم، بخوانید و تکرار کنید تا حدی که آیات این سه صفحه را هم، به طور جداگانه و بدون ارتباط با آیات صفحات قبلی و بعدی شان، حفظ کنید. آن گاه، مجموع هر سه صفحه چهارم تا ششم را، با یکدیگر و پشت سرهم و به صورت ترکیبی، بخوانید و تکرار نمایید تا حدی که مجموع آیات هر سه صفحه، با هم حفظ گردد. در پایانِ دومین قسمتِ سه صفحه ای، دوباره، آیاتِ صفحه اول تا ششم را، با یکدیگر و پشت سر هم و به صورت ترکیبی، بخوانید و تکرار نمایید تا حدی که مجموع هر شش صفحه را، با هم، حفظ نمایید.
اینک به سراغ آیاتِ سومین قسمتِ سه صفحه ای، یعنی آیات صفحه هفتم تا نهم، بروید و آن ها را، همانند آیات صفحه اول تا سوم، بخوانید و تکرار نمایید تا حدی که آیات این سه صفحه را هم، به طور جداگانه و بدون ارتباط با آیات صفحات قبلی و بعدی شان، حفظ کنید. سپس مجموع آیات هر سه صفحه هفتم تا نهم را، با یکدیگر و پشت سر هم و به صورت ترکیبی، بخوانید و تکرار کنید تا حدی که آیات مجموع هر سه صفحه، با هم، حفظ شود. در پایان سومین قسمتِ سه صفحه ای، دوباره، آیات صفحات چهارم تا نهم را ـ نه آیات صفحات اول تا نهم (دقت کنید) ـ با یکدیگر و پشت سر هم و به صورت ترکیبی، بخوانید و تکرار کنید تا حدی که مجموع هر شش صفحه را، با هم حفظ نمایید. حفظ آیاتِ صفحات را، با همین روش و به صورت سه صفحه ـ سه صفحه آن قدر ادامه دهید تا این که آیات همه صفحات یک سوره از قرآن را حفظ نمایید. در پایان، دوباره، کل آیات صفحات این سوره را، از اول تا آخر، بخوانید و تکرار کنید تا آیات آن سوره را به صورت مجموعه ای ترکیبی، حفظ کنید.
چنانچه بخواهید مثلاً سوره یس» را که طبق قرآن های با رسم الخط عثمان طه»، دارای ۶ صفحه است، با این روش حفظ کنید، باید به ترتیب زیر عمل نمایید:
یک. حفظ صفحه اول
دو. حفظ صفحه دوم
سه. حفظ صفحه سوم
چهار. حفظ صفحه اول تا سوم
پنج. حفظ صفحه چهارم
شش. حفظ صفحه پنجم
هفت. حفظ صفحه ششم
هشت. حفظ صفحه چهارم تا ششم
نه. حفظ صفحه اول تا ششم
برای خودداری از تکرار زیاد و غیر ضروریِ آیات، توجه داشته باشید که دیگر لازم نیست مثلاً مجموع دو آیه اول و دوم، یا دوم و سوم، یا سوم و چهارم، یا چهارم و پنجم، یا پنجم و ششم، یا مجموع سه آیه دوم تا چهارم، یا سوم تا پنجم، یا مجموع چهار آیه اول تا چهارم، یا دوم تا پنجم، یا سوم تا ششم، و یا مجموع پنج آیه اول تا پنجم، یا دوم تا ششم را نیز بخوانید و تکرار نمایید تا حفظتان شود. و یا دیگر لازم نیست مثلاً مجموع شش صفحه دوم تا هفتم، یا سوم تا هشتم، و یا مجموع هفت صفحه سوم تا نهم، یا چهارم تا دهم، یا پنجم تا یازدهم، یا ششم تا دوازدهم را نیز بخوانید و تکرار کنید تا حفظ نمایید؛ زیرا انجام دادن این امر، به صورت حالت تصاعدی در خواهد آمد و در نتیجه، وقت فراوانی از شما را خواهد گرفت و ممکن است خودِ تکرار زیاد و بدون ضرورتِ آیات، موجب خستگی و ددگی تان نیز بشود.
پس مبنای شما در مجموعه خوانیِ آیات قرآن با یکدیگر، حداکثر تا سه آیه، و در مجموعه خوانیِ صفحات قرآن با یکدیگر، حداکثر تا سه صفحه، و در مجموعه خوانیِ سوره های قرآن با یکدیگر، حداکثر، تا سه سوره، و در مجموعه خوانی جزءهای قرآن با یکدیگر، حداکثر، تا سه جزء خواهد بود. و مبنای شما در حفظ خود آیات قرآن، آیه به آیه، و سپس صفحه به صفحه، و آن گاه سوره به سوره و پس از آن، جزء به جزء و به طور کامل و صحیح و روان و آسان خواهد بود؛ یعنی تا آیه یا صفحه یا سوره یا جزئی از قرآن را، به طور کامل و صحیح و روان و آسان حفظ نکرده اید، هرگز به سراغ حفظ آیه یا صفحه یا سوره و یا جزئی دیگر از قرآن نروید.
توجه داشته باشید که این روش را هم با خواندن» از روی قرآن و هم با گوش دادن» به نوارها یا سی دی های قرآنی می توانید انجام دهید. اگر چه حفظ قرآن از راه گوش دادن»، برای برخی ها، مانند خردسالان و کسانی که نمی توانند از راه خواندن» به حفظ قرآن بپردازند، ممکن است که بهترین و تنهاترین راه باشد.
۲. اگر بلندی آیه ای از یک سطر بیشتر باشد، مبنای شما در روش حفظ خود این آیات، سطر به سطر و در مجموعه خوانیِ سطرها با یکدیگر، حداکثر تا سه سطر خواهد بود؛ یعنی چنانچه بلندی آیه ای، مانند آیه ۱۶۰ سوره اعراف»، شش سطر باشد، آن را به دو قسمت سه سطری تقسیم کنید. سپس هر کدام از سطرهای اول و دوم و سوم آن آیه را، به صورت تفکیکی، می خوانید و تکرار می نمایید تا هر یک از سطرها را به طور جداگانه، حفظ کنید. آن گاه مجموع سطرهای اول تا سوم را، به صورت ترکیبی، می خوانید و تکرار می نمایید تا مجموع هر سه سطر، با هم و به طور کامل و صحیح حفظ گردد. پس از آن، هر کدام از سطرهای چهارم و پنجم و ششم آن آیه را، به صورت تفکیکی، می خوانید و تکرار می نمایید. تا هر یک از سطرها، به طور جداگانه، حفظ شود. سپس مجموع سطرهای چهارم تا ششم را، به صورت ترکیبی، می خوانید و تکرار می کنید تا مجموع هر سه سطر، با هم و به طور کامل و صحیح و روان و آسان حفظ شود. در پایان، دوباره، سطرهای اول تا ششم را از اول تا آخر و به صورت ترکیبی نیز، می خوانید و تکرار می نمایید تا مجموع هر شش سطر، با هم، یعنی کل آیه به طور کامل و صحیح و روان و آسان حفظ گردد. آن گاه به سراغ حفظ آیه بعدی بروید.
۳. اگر بلندی آیه ای، فقط یکی ـ دو ـ سه کلمه بیش از یک سطر باشد، آن آیه را نیز به طور کامل حفظ نمایید و در این گونه آیات، از روش سطر به سطر استفاده نکنید.
۴. حفظ کامل یک صفحه یا یک سوره و یا یک جزء از قرآن را در صورتی به خوبی انجام داده و محقق کرده اید که بتوانید تک تک آیات آن را با شماره خودشان و حتی بدون ترتیب نیز به یاد آورید و از حفظ بخوانید. ۵. مقدار تکرار هر آیه و سوره قرآن، برای حفظ آن، به شرایط انسان، روش حفظ وی، آسانی و دشواریِ هر آیه و سوره، و کوتاهی و بلندیِ آن بستگی دارد. مثلا ممکن است شما آیه ای را با ۳ بار تکرار حفظ نمایید، ولی شخص دیگری همان آیه را با ۵ بار تکرار حفظ کند. یا امکان دارد که شما سوره ای از قرآن را با روشی که در حفظ قرآن دارید، با ۸ بار تکرار حفظ نمایید، اما فردی دیگر با روش دیگری که در حفظ قرآن دارد، همان سوره را با ۱۰ بار تکرار حفظ کند. و یا ممکن است شما آیه ای آسان و کوتاه را حتی با ۱ بار خواندن حفظ نمایید، اما آیه دشوار و بلند را با ۷ بار تکرار حفظ کنید. پس، مقدار تکرار هر آیه و سوره قرآن، به شرایط حافظ قرآن»، روش حفظ قرآن» و شرایط آیه قرآن» بستگی دارد.
۶. حتماً دقت کنید که کلمات و آیات قرآن را، از همان آغاز خواندن و حفظ کردن و از نظر تلفظ و حرکت و اعراب، به شکل صحیح بخوانید و حفظ کنید؛ زیرا در صورتی که تلفظ و حرکت واعراب کلمه ای، به شکل غلط وارد حافظه شما شود، تلاشتان برای حفظ چنین کلمه ای دو برابر خواهد شد: یک بار باید شکل غلط این کلمه را از حافظه خود بیرون برید و بار دیگر باید شکل صحیح آن را به درون حافظه خویش بیرون بَرید و جایگزین شکل قبلی آن نمایید. یکی از بهترین راه های پیشگیری از چنین مشکلی این است که دستگاه حاوی نوار قرآن را کنار خود بگذارید و قرآن را باز کنید و هنگامی که می خواهید، برای نخستین بار، آیه ای را حفظ نمایید، دستگاه را روشن کنید و در حالی که خودتان آیه مورد نظر را از روی قرآن می خوانید، به شکل خواندن و تلفظ همان آیه از طریق نوار نیز گوش فرا دهید تا از اشتباه خواندنِ تلفظ ها و حرکت ها و اعراب های کلمات و آیات قرآن، به دور باشید.
۷. بارها اتفاق افتاده است که برخی از حافظان قرآن نتوانسته اند آیه ای از قرآن را که قبلاً حفظ کرده اند، دوباره از حفظ بخوانند، ولی هنگامی که کلمه اول + کلمه دوم» همان آیه را برای آنان خوانده اند، تمام آن آیه به یادشان آمده است و همه آیه را، از اول تا آخر و از حفظ، خوانده اند. پس، کلمه اول» یا مجموع کلمه اول + کلمه دوم» در هر آیه، نقطه تمرکزِ» آن آیه برای حفظ کردنش است و باید آن را بیش از کلمات دیگرِ آن آیه، تکرار کنید و به حافظه خود بسپارید. مثلا در آیه سوره بینه: إنَّ الَّذینَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصّالِحاتِ أُولائِکَ هُم خَیرُ البَرِیَّة»، باید دو کلمه إنَّ الّذینَ» را بیشتر از کلمات بعدی آیه تکرار نمایید و به گنجینه حافظه خویش بسپارید.
۸. معمولاً انسان دوست دارد ثمره و نتیجه کار خویش را زودتر ببیند و گاه نیز از حوصله فراوانی برخوردار نیست. از این رو، شما حفظ تمام سوره را هدف خود قرار ندهید، بلکه هدف خویش را مثلاً حفظ صفحه‌ی اول از سوره یس در نظر بگیرید
۹. در صورتی که وسایل سمعی و بصری، مانند نوارهای ویدئویی، قرآن را حفظ می نمایید، حتماً به دهان قاری قرآن و چگونگی تلفظ و ادای کلمات و قرائت وی، خوب نگاه کنید.
۱۰. هر مقدار از آیات را که حفظ کردید، در جایی آن را یادداشت کنید. و نوار پارچه ای را که در عطف و شیرازه برخی از قرآن ها وجود دارد، در همان صفحه مربوط قرار دهید تا برایتان مشخص باشد که چه مقدار از قرآن و تا کدام صفحه از آن را حفظ نموده اید و از دوباره کاری و تکرار غیر لازم آیات نیز به دور باشید.
۱۱. در صورتی که برایتان امکان دارد، سعی کنید، در هر جلسه حفظ قرآن، آیات را تا پایان هر صفحه یا تا پایان هر سوره حفظ نمایید و مثلاً حفظ آیات را تا نیمه صفحه و یا تا نیمه سوره باقی نگذارید.
۱۲. سعی کنید جای هر آیه در صفحه قرآن را کاملاً به خاطر بسپارید تا آسانتر بتوانید آیه حفظ شده را به خاطر آورید و ارائه نمایید؛
۱۳. چنانچه هنگام تمرین و تکرار محفوظات قرآنی خود، قسمتی را به یاد نیاوردید، فوراً به قرآن مراجعه نکنید؛ بلکه در ابتدا خوب فکر نمایید و ذهن و حافظه خویش را به کار اندازید. و در صورتی که آن قسمتِ فراموش شده را به یاد نیاوردید، آن گاه به قرآن مراجعه کنید. اگر این نکته را به خوبی رعایت نمایید، قسمت های فراموش شده دیگر، کمتر فراموشتان می شوند و بیشتر در ذهن حافظه تان باقی می مانند؛ زیرا دستگاه ذهن و سیستم حافظه انسان، آن چه را با تلاش و کاوش درونیِ خود به یاد می آورد، بیشتر به یاد می سپارد و دیرتر از یاد می برد.
۱۴. هر اندازه که بین تکرار آیات حفظ شده، کمتر فاصله بیندازید، آن ها را بیشتر به ذهن و خاطرتان می سپارید. مثلاً چنان چه سوره یس را حفظ نمودید و هر ۳ روز یک بار، آن را مرور و تکرار کردید، بیشتر در ذهن و خاطرتان باقی می ماند تا هنگامی که همین سوره را ۵ روز یک بار، مرور و تکرار نمایید.
۱۵. در حفظ آیاتی که به یکدیگر شبیه هستند، هم دقت و هم تمرین بیشتری را لازم دارید.
۱۶. همان گونه که گفته شد، هنگام حفظ قرآن، آیات را با صدای آشکار بخوانید تا پژواک آیه های قرآن، در گوش هایتان طنین انداز شود و حرکات و کلمات آن ها بر سیستم مغزی و دستگاه حافظه شما به خوبی نقش بندد؛ زیرا یکی از آثار و ویژگی های صوت، ایجاد نقش در اجسام و تأثیر در اطراف است. البته، آشکار خواندن آیات به معنی بلند خواندن آن ها و آزرده کردن اطرافیان نیست، بلکه به معنی آشکار ساختن جوهره صوت و دوری جُستن از لب خوانی است؛ هر چند در برخی از شرایط و مواردِ حفظ قرآن، لب خوانی شایسته و یا حتی بایسته است.
۱۷. یکی از راه های تمرکز حواس و حفظ آیات قرآن، این است که آیه مورد نظر برای حفظ را یک بار از روی قرآن و با دقت و توجه کامل بخوانید تا نخستین تصویر از آن آیه، در ذهن و حافظه تان جای گیرد و نقش بندد. آن گاه، برای بار دوم، آیه مورد نظر را از روی قرآن بخوانید. و در اثنای آن، گاهی چشم های خود را ببندید و ادامه آیه را در ذهن و خاطرتان بیاورید و از حفظ بخوانید. سپس، هرگاه قسمتی از ادامه آیه را به یاد نیاوردید، چشم های خود را باز کنید و آن قسمت را از روی قرآن بخوانید. دوباره چشم های خود را ببندید و قمست دیگری از ادامه آیه را در ذهن و خاطرتان بیاورید و از حفظ بخوانید. این کار را به همین صورت، آن قدر ادامه دهید تا تمام آیه مورد نظر را، حفظ نمایید.
۱۸. برای حفظ آیات طولانی، می توانید آن آیات را بر اساس محل های وقف و درنگ آن ها، قسمت ـ قسمت کنید و سپس به حفظ هر قسمت از آن آیه بپردازید. برای آشنایی با محل های وقف آیات و علائم آن، می توانید به صفحات پایانی برخی از قرآن ها یا کتاب های معتبر روخوانی و تجوید قرآن مراجعه نمایید، یا به نوارهای مشهور تلاوت قرآن گوش نمایید


آخرین ارسال ها

آخرین جستجو ها

نظریه مکتب شعر دینی در ایران موسسه ترجمه پژوهان اروند خلاصه کتاب آموزه های روانشناسی در حدیث مسعود آذربایجانی مو موفق میشوم مدیریت آموزشی حنین متربی پروری جاذبه فیلم ایران اخبار پزشکی لیلایی